Duidelijkheid: De stap naar de ander

Duidelijkheid

De stap naar de ander 

Een ongemakkelijk gesprek overvalt je. Al stel je nog zo veel doelen en baken je je positie zorgvuldig af: het komt altijd ongevraagd. En het houdt zich niet aan een plan.

Naarmate je meer weet over de ins en outs van een ongemakkelijk gesprek lijkt het misschien een idee het strak in te plannen, om daarna met je team het gesprek aan te gaan. Diversiteit en inclusie staan nu eenmaal op de agenda en maken deel uit van je portefeuille. Misschien werk je wel met een diversiteits- en inclusiechecklist. (Daarover zal ik het binnenkort nog eens hebben).

Maar hoe pak je het aan? Hoe bereid je het voor? Erken om te beginnen het ongemak. Bij jezelf en bij anderen. Dat is altijd de eerste stap. Daarna probeer je je positie in het gesprek te bepalen.

Zit je in een geprivilegieerde positie? En als dat zo is, ben je er dan klaar voor om tegen iemand te zeggen: ‘Ik zou je pijn kunnen doen en dat maakt me ongemakkelijk’?

Verkeer je in een gemarginaliseerde positie? Ben je dan in staat om aan te kaarten: ‘Ik denk dat we nu moeten stoppen met dit gesprek’ of ‘Is dit echt iets wat je nu wilt zeggen?’

Bereid je terdege voor op een ongemakkelijk gesprek. Dan kun je, als het zover is, een leidende rol spelen in de gespreksvoering. Je bent beter in staat te begrijpen waar het over gaat. Gaat het over jezelf? Of ben jij de representant van een bestaande pijn of ervaring? Misschien is er iets anders aan de hand? Je zorgt dat je bewuste keuzes kunt maken. Je neemt actief deel aan het gesprek, maar bent op je hoede voor impulsieve reacties en reflexen die jezelf en de ander alleen maar zullen schaden.

Ben je goed voorbereid? Dan kun je je beter op het moment zelf concentreren. Je houdt voldoende overzicht om de situatie en je positie te beoordelen. Het biedt houvast om je voorrechten, de context en machtsverhoudingen te taxeren en je eigen rol als pleitbezorger, bondgenoot of uitdager in te schatten. Het wordt dan ook makkelijker om bewust te kiezen wanneer je wilt zwijgen en wanneer je uitspreekt wat nog niet is uitgesproken. Je waakt over de waardigheid van mensen die het gesprek nodig hebben.

Het leven is een grote improvisatieopdracht. In elk gesprek zal je rol variëren, afhankelijk van een hoop verschillende factoren. Een goede voorbereiding op een ongemakkelijk gesprek prikkelt je improviserend vermogen. Daarmee wordt zo’n gesprek hopelijk een meesterproef waarin respect, waardering en verbinding voorop staan. En waarin iedereen het ongemak op de koop toeneemt.